Gmina Jabłonna

 

 

 

Mapa Krzczonowskiego Parku Krajobrazowego, plik: Rozszerzenie: rar, Rozmiar: [3.62 MB]

Krzczonowski Park Krajobrazowy został utworzony w 1990 roku dla ochrony charakterystycznego krajobrazu centralnej części Wyżyny Lubelskiej. Faliste wzniesienia, głęboko wcięte doliny rzek i wąwozy erozyjne to niezwykle urodziwe krajobrazowo formy rzeźby terenu parku. Wzgórza na terenie Parku zbudowane są z twardych, odpornych na erozję piaskowców krzemionkowych i wznoszą się jako charakterystyczne ostańce. Najwyższym wzniesieniem parku jest Boży Dar o wysokości 306,7 m n.p.m., natomiast najlepszym punktem widokowym z którego roztacza się piękny krajobraz jest Szabałowa Góra o wysokości 285 m n.p.m.

 

Specyfiką Krzczonowskiego Parku Krajobrazowego jest fakt, że wraz z otuliną jest najważniejszym obszarem źródliskowym na Lubelszczyźnie. Silnych źródeł jest tu aż 45, w tym kilkanaście źródlisk grupowych, skupiających od 4 do 19 wypływów. Źródła położone są głównie w dolinach rzek Giełczwi, Radomirki i Olszanki. Są to główne cieki wodne parku, ich doliny w dużej mierze zachowały naturalny charakter i mają dużą wartość przyrodniczą w silnie zmienionym krajobrazie rolniczym.

 

Największą powierzchnię w parku – 70%, ze względu na obecność gleb dobrej klasy, stanowią grunty orne. Drugie co do wielkości zajmowanej powierzchni parku są lasy, które stanowią ok. 25 %. Bardzo ważnym elementem Krzczonowskiego Parku Krajobrazowego są fragmenty ocalałych powierzchni dawnych puszcz pokrywających znaczną część Wyżyny Lubelskiej. Szczególnie cenny jest tutaj 200-letni drzewostan dębu szypułkowego z udziałem buka, który znajduję się na północno-wschodniej granicy swojego naturalnego zasięgu. Lasy parku tworzą dwa kompleksy. Pierwszy z nich to Las Chmielowski z dwoma rezerwatami „Chmiel” i „Olszanka” rozciągający się w północno-zachodniej części Parku między wsiami Piotrkówek i Majdan Policki. Drugi, mniejszy to Las Królewski podzielony na kilka mniejszych fragmentów, położony w centralnej części Parku między dolinami Radomirki i Giełczwi. W kompleksie tym utworzono rezerwat „Las Królewski”. W lasach parku przeważają drzewa liściaste z udziałem grabu, lipy i dębu, występują też bory mieszane i ciepłolubne dąbrowy świetliste. Spotkamy tutaj rzadkie rośliny m.in.: podkolan biały i zielonawy, lilia złotogłów, jaskier kaszubski, wawrzynek wilczełyko, miodownik melisowaty. W największym rezerwacie parku „Las Królewski” zachowały się cenne fragmenty muraw i zarośli kserotermicznych z charakterystyczną, rzadką roślinnością: zawilec wielkokwiatowy, turzyca niska, ostrożeń pannoński, powojnik prosty, oman wąskolistny, pajęcznica gałęzista. Ponadto w rezerwacie występuje bardzo rzadka w Polsce cieszynianka wiosenna.

 

Równie cennym siedliskiem w dolinie Giełczwi i Radomirki są lasy łęgowe i olsy. Na pobliskich podmokłych łąkach występują rzadkie gatunki roślin: goryczka wąskolistna, nasięźrzał pospolity, podejźrzon księżycowy, lepiężnik różowy, ciemiężyca zielona i pełnik europejski. Wśród grzybów możemy spotkać w parku interesujące okazy m.in. szmaciaka gałęzistego i sromotnika bezwstydnego.

 

Rozmaitość fauny uwarunkowana jest mozaiką biotopów. W terenach źródliskowych i w strumieniach występuje kiełż zdrojowy – skorupiak czystych wód. Natomiast ekstensywnie użytkowane łąki są znakomitym siedliskiem dla wielu gatunków motyli, których obecność powiązana jest z występowaniem określonych roślin żywicielskich. Spotkamy tutaj m.in. pazia królowej, którego gąsienice żerują głównie na roślinach baldaszkowatych, mieniaka tęczowca – podstawową rośliną żywicielską jest wierzba iwa oraz modraszka ikara, którego występowanie jest uzależnione od obecności małych roślin motylkowych.  Na terenach podmokłych występują rzadkie gatunki płazów: rzekotka drzewna, kumak nizinny i ropucha szara. Awifauna Krzczonowskiego Parku Krajobrazowego różni się w zależności od siedliska: w lasach spotkamy sikory, pełzacze, drozdy, muchołówki, szpaki, bardzo nieliczne dzięciołyzielonosiwe oraz ptaki szponiaste, głównie jastrzębia, krogulca i kobuza, na podmokłych łąkach - derkacza, ptaka o skrytym trybie życia, gatunku zagrożonego w skali światowej.  Obecność czystych rzek i piaszczystych skarp sprawia, że gniazduje tutaj zimorodek, ptak, który poluje na ryby tylko w klarownych, wolno płynących wodach. Natomiast na stawach w Częstoborowicach możemy zaobserwować m.in.: perkoza dwuczubego, perkozka, krzyżówkę, głowienkę, czernicę, łabędzia niemego oraz łyski i kokoszki wodne. Z kolei rozległe pola to miejsce lęgowe wielu gatunków ptaków m.in. skowronka, pokląskwy, trznadla oraz potrzeszcza. Chętnie poluje tutaj na drobne gryzonie myszołów i pustułka. Wśród ssaków na uwagę zasługuje wydra i bóbr oraz nietoperze: mopek i gacek brunatny.

 

W zespole przyrodniczo-krajobrazowym „Kamienna Góra” odnaleziono w wyrobiskach opoki rzadki minerał lublinit, który stanowi igiełkowatą odmianę kalcytu, występującej w postaci białej pilśni. W pobliżu na murawach kserotermicznych znajduje się jedyne w parku stanowisko dziewięćsiła bezłodygowego.

 

Walory kulturowe parku to przede wszystkim zabytki architektury sakralnej i zespoły parkowo – dworskie. Zabytkowe kościoły z XVII wieku znajdują się w Krzczonowie i Częstoborowicach, natomiast w Sobieskiej Woli i Pilaszkowicach zespoły parkowo-dworskie związane z osoba króla Jana III Sobieskiego i jego żony Marysieńki. Najbardziej okazały park znajdziemy w Rybczewicach, gdzie rośnie ok. 600 drzew 16 gatunków. Wiele drzew z parków podworskich zostało uznane za pomniki przyrody. Ponadto warte zobaczenia są młyny wodne z początku XX w. w Krzczonowie, Wygnanowicach i Częstoborowicach wybudowane na rzekach Giełczew i Radomirka.